تعبیر خواب ابن سیرین [آپدیت شد]

گفتاری در فضیلت علم تعبیر خواب :

ابن سیرین گوید: هر کس تمام مراتب علم تعبیر خواب را طی کند، علمها از آن است، زیرا هر علمی را طلب کند، اصلش مختلف نگردد و قیاسش تعبیر نپذیرد و طریق او نیکو بود؛ زیرا هر علمی به طریقی بود، مگر این علم، که اصل بگردد از احوال مردم بر هیات و صناعت و قدر و دیانت و کلمه ولادت که بر اختلاف وقتها می شود، زیرا، وقتی به مثل یا به اصل باید کردن؛ و ایضا وقتی از بهره مرد برود؛ وقتی برای زن؛ و وقتی اضغاث و احلام بود؛ یعنی، خوابهای آشفته. بدان که هر علمی که داند مستغنی بود از علم دیگر، الا معبر که باید به ضرورت علم تعبیر قرآن داند و اخبار حضرت مصطفی و امثال عرب و عجم و اشعار و نوادر و اشفاق نعمت آن الفاظ متداول؛ یعنی از دیگر فرا گرفتن؛ و نیز باید زیرک و عارف بود و شمایل و احوال مردمان را نیکو شناسد به قیاس و اصول را نیکو داند. با این همه، مستغنی نباشد از توفیق خدای تعالی، تا از گرم، وی را به حق راه نماید و بر زبانش ثواب و صلاح راه یابد؛ و ایزد عزوجل امر ما را به کسی دهد که طبعش پاک بود از لقمه ی حرام، سخنهای نابکار، گناهان و معصیتها۔ پس چون این سیرت ها را داشت، توفیق خدا را یابد و در این معنی، او را وارث پیامبران سازد. پس چون تعبیر، چند کمال و فضیلت دارد، بر خردمند واجب است که این علم نفیس را خوب بیاموزد؛ و بداند که از دانستن علم تعبیر او را ستایش و مزد حاصل شود، زیرا که عالم، جاهل، خاص و عام را به این علم نیاز است، مگر آن قوم را که ایزد تعالی در شان ایشان گفت: «اولئک کالانعام بل هم أضل و اولئک هم الغافلون»

کلیات تعبیر خواب

شناخت خواب و مزاج آن

حکما گویند: علت خواب بخارهای تر و معتدل است که بعد از غذا خوردن از تن به سوی مغز بالا می رود. از این بخارها دو گونه منفعت حاصل میشود: اول آنکه، تمام اندامها و حواس استراحت می کنند؛ دوم آنکه، غذای مصرف شده هضم میشود چنین خوابی را معبران خواب طبیعی گویند. بعضی از حکما گفته اند که خواب دیدن درگیر شدن روح با حواس است. بعضی نیز گفته اند خواب دیدن یک فعل مغزی و طبیعیست؛ یعنی قدرت تخیل و تفکر و غیره با خوابیدن تقویت می شوند؛ و این قوا فعالیتهای روح است و مربوط به مغز میشود. چنانچه کسی به مطالعه مشغول شود و کم بخوابد، گرمی و خشکی بر مزاج مغزش غالب می شود؛ پس روح نفسانی از تلاش سخت بدنی، سست و ضعیف می شود و آن شخص بیمار می گردد، که باید به وسیلهی موادی با طبیعت سرد، مثل: روغن بنفشه، روغن نیلوفر و غیره معالجه شود. حکما خواب را سه نوع میدانند: اول، خواب طبیعی؛ دوم، خواب غیرطبیعی و سوم، خواب به عینه چنان که حکمای سلف گفته اند: «النوم أعم من العينه و الطبيعه و غیر طبیعه.» اما خواب طبیعی قوت طبیعی را نیرو میدهد، زیرا گرمی تن را از درون نیک نگاه می دارد و قوت طبیعی قوی تر می شود. اما خواب زیاد قوت نفسانی را ست می کند، زیرا تری بر آن چیره شود. شستی از آن جهت بود که گذرهای روح نفسانی دراندامها بسته شود، و نیز جوهر روح انسانی از خیرگی و تری تیره شود؛ اما خواب کافی خستگی را زایل کند، و مواد سمی ایجاد شده در بدن را همراه عرق از تن دفع کند. خواب غیر طبیعی سه نوع است: اول از فساد مزاج روح واندامها؛ دوم، از زیاد شدن آمیزش در خون و صفرا و بلغم و سوداء و سوم، از خوردن غذاهای غليظ.

نتواند چنان سخن گوید و چون بیدار شود آن سخنها را می تواند بازگو کند. تعبیر خواب ابن سیرین مزاج خواب، سرد و تر است زیرا مادهی آن از سردی و تری مغز ظاهر شود؛ و دلیل این است که چون بر دماغ کسی گرمی و خشکی غالب شود، آسایش نیابد؛ اگر سردی و تری غالب شود، وی بسیار می خوابد و از خواب سیر نمی شود. پس اگر کسی گفت چه گونه دانستی که خواب فعلیست از افعال مغز، و خواب چه ارتباطی با قدرت تخیل و تفکر و عقل دارد؟ جوابش آن است که، باز دانستم از خفتن به هر سه قوت ضعیف و خلل يافتم، پس، از عقل بدانستم که همچنان پست ایستادن است و خفتن بر آسایش دلیل است و آسایش قوتهای دماغ است. پس به این دلیل به من ثابت شد که خواب فعلیست از افعال مغز، مؤلف، شرح خواب طبیعی و غیر طبیعی و ضعف قوت تخیل و تفکر و ذکر را با دلایلی از احوال حکما در کتاب «کفایه الطلب» آورده است.

قسمت های خواب و عجایب آن

ابن سیرین گوید: خواب بر دو نوع است: یکی خواب محکم که درست و راست باشد، نوع دوم را اضغاث و احلام گویند یعنی خوابهای مختلف و درزها و گیاه که به عربی اضغاث نامیده میشود، زیرا هر نوع گیاه از تر و خشک و سبز و زرد و سرخ و غیره در این باشد. این نوع خواب را که اضغاث و احلام خوانند خود بر سه نوع است: نوع ال از اغلب طبع، نوع دوم از نمایش شیطان و نوع سوم از حدیث تفس. و از عجایب خواب، یکی آن است که مردی در خواب، خیر و راحت یا شر و آفت ببیند و همان در بیداری به سرش آید. از عجایب دیگر خواب یکی آن است که بسیاری از مردم به خواب خواب بیننده می آیند، که در بیداری نیز چنان شود. دیگر اینکه برخی از مردم جاهل ممکن است در خواب سخنهایی گویند حکیمانه چنان که هیچ عالمی نتواند چنان سخن گوید و چون بیدار شود آن سخن ها را می تواند بازگو کند.

پاک کردن روح و نفس

خدا در قرآن مجید فرماید : الله يتوفی الانفس حین موتها والتي لم تمت في منامها را که نفس را با خویشتن گیرد و در بیداری باز گذارد و آن مرد را باز نگذارد . معنی این دلیل ارند و گویند که نفس در کلام عرب هشت معنی دارد :

تن، جان ، خون آب ، بردار ، همت ، هستی و چشم بدر . روح در عربی معنی دارد : جان ، نسیم کلیات تعبیر خواب یاد کردن نفس و راه فیمسک التي قضى عليها الموت و يرسل الاخرى الى اجل مستی.» خداوند خبر کرد ما توفی در اینجا استفاده بود. در میان علما و حکما در نفس و روح خلاف است. بعضی از معبران گفته اند که هر دو یک هستند یعنی نفس و روح، جان است و بر بینندهی شرو را کر ارباد، کلام خدای تعالی، جبرئیل، رحمت خدای تعالی، وحی، فراخی، افسونی که بر کسی خوانند، عیسی، زندگانی که در آن مرگ نباشد، فرشته که او به تن خویش یک صفت دارد و همه فرشتگان یک صفت و در دیدن بوره گویند که خواب جان است که از تن بیرون آید و به آسمان رود به فرمان خدای تعالی و هر چه دیده یا شنیده است یاد می دارد و باز در تن آید و بر همین قول حجت دارند. در خبر است از پیامبر(ص) که اگر بنده طاهر باشد ذکر حق تعالی بر زبان دارد. اگر با این صفت بخوابد جان او را به آسمان برند. بعضی گفته اند که این معنی درست نیاید، از این سبب که اگر جان از تن بیرون نرفت فرد خوابیده حرکت و تنفس نکند. پس این هر دو در فرد خوابیده است و تعبیر این است که جان از تن بیرون نرود. بعضی از حکما گفته اند که روح به فارسی جان بود و آنچه دید جان را خبر کند و بر این قول دلیل آرند و گویند: مثل جان، چون آفتاب است و مثل روان، روشنی آفتاب اگر قرص آفتاب در فلک خویش است روشنی او در همه جهان گسترده است. بعضی از فلاسفه گفته اند که جان و روان از اصل یکیست از راه خرده پس فرقی نیست میان ایشان زیرا که صفتشان به قیاس عقلی چون یخ از آب است و آب از یخ بدان که نفس به نزد ارسطا طاليس مبدأ اول است و او بزرگتر و شریفتر از روح است. صفت نفس و روح از اقوال حکما و فلاسفه در کیامات که نامش ثمار السائل مشروح تر از این بیان کرده شد، تا این قدر معلوم بود اما در نزد اهل اسلام روح امریست از امرهای باری تعالی چنان که در کلام مجید یاد کرده قوله تعالی دو پسئلونک عن الروح قل الروح من امر ربی.» یعنی: ای محمدا سؤال می کند تو را از جان، بگو که جان از امر خداست. ما را بحمدالله والمنه اعتقاد به قول باری

تعالی و اخبار پیامبر(ص) می باشد. اما از گفته ی آنچه پیش از این یاده کرده شده مقصود این بود که کتاب از قول حکما خالی نباشد. ایزد تعالی ما را به طریق شروع و سنت پیامبر(ص) و ولایت اهل بیت (ع) نگاهدارد و توفیق خیر و طاعت ما را کرامت کند.